Dấu hiệu viêm gan cấp ở trẻ em? Cách xử lý khi phát hiện

Thông tin về các trường hợp viêm gan cấp ở trẻ em chưa rõ nguyên nhân gần đây đã gây ra nhiều lo lắng cho các bậc phụ huynh. Viêm gan cấp ở trẻ em thường bắt đầu với các triệu chứng như đau bụng, tiêu chảy và nôn ói, sau đó tiến triển đến giai đoạn viêm gan nặng, vàng da, vàng mắt và cuối cùng có thể dẫn đến tử vong. 

Xem thêm:

• Ăn Bông Cải Xanh Nhiều Có tốt hay không? 
• Men gan tăng cao: Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị 
• Rối loạn men gan có gây nguy hiểm không? Dấu hiệu cảnh báo tổn thương 

Thực trạng bệnh viêm gan cấp ở trẻ em chưa rõ nguyên nhân tại Việt Nam và thế giới 

Ngày 15/04/2022, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) lần đầu tiên thông báo về một đợt bùng phát bệnh viêm gan cấp tính nặng không rõ nguyên nhân ở trẻ em tại Vương quốc Anh. Chỉ trong vài tháng sau đó, thế giới đã ghi nhận nhiều trường hợp viêm gan cấp ở trẻ em từ 1 tháng tuổi đến 16 tuổi mà không rõ nguyên nhân. 

Tại Việt Nam, mặc dù chưa ghi nhận ca bệnh nào, nhưng Bộ Y tế đã ban hành văn bản yêu cầu các cơ sở y tế tăng cường giám sát, phân tích dịch tễ và lấy mẫu xét nghiệm để kịp thời triển khai các biện pháp phòng dịch. Mục tiêu là đề xuất các biện pháp phòng chống để ngăn chặn sự lan truyền của bệnh, từ đó hạn chế tối đa số trẻ mắc bệnh và giảm tỷ lệ tử vong. 

2. Dấu hiệu nhận biết viêm gan cấp ở trẻ em 

Viêm gan cấp là tình trạng gan bị tổn thương nhanh chóng và đột ngột do các nguyên nhân như virus, vi khuẩn, độc chất, rối loạn chuyển hoá, rối loạn huyết động, rối loạn miễn dịch hoặc các bệnh lý toàn thân.  

Phần lớn các trường hợp viêm gan cấp có thể hồi phục sau khi loại trừ các tác nhân gây bệnh. Tuy nhiên, cũng có các trường hợp nặng dẫn đến suy gan không hồi phục, bệnh gan mãn tính, xơ gan và thậm chí tử vong. 

Theo WHO, dấu hiệu viêm gan cấp ở trẻ em & đặc điểm bao gồm gồm: 

• Viêm gan cấp thường xảy ra ở trẻ từ 0-16 tuổi 

• Dấu hiệu viêm gan: sốt, đau bụng, nôn, tiêu chảy 

• Tổn thương gan ở nhiều mức độ: vàng da, vàng mắt, phân bạc màu, tăng nồng độ enzyme gan trong máu 

• Không tìm thấy nguyên nhân gây tổn thương gan 

Khi bị viêm gan cấp, Trẻ có thể hồi phục nếu được điều trị hỗ trợ tích cực, nhưng cũng có trường hợp diễn biến nặng cần ghép gan và thậm chí tử vong. Vì vậy, các bậc phụ huynh nên đưa trẻ đến cơ sở y tế để khám và điều trị kịp thời ngay khi thấy các dấu hiệu bất thường như vàng da, vàng mắt, phân bạc màu, li bì. 

3. Nguyên nhân gây viêm gan cấp tính ở trẻ em 

Hiện vẫn chưa xác định được nguyên nhân cụ thể gây bệnh viêm gan cấp ở trẻ nhỏ. Các ca bệnh được phát hiện rải rác trên phạm vi rộng, không thành chùm ca bệnh. Tuy nhiên, một số giả thuyết đã được các nhà khoa học đưa ra để nghiên cứu và làm rõ, bao gồm: 

• Do ảnh hưởng của Adenovirus: Đây là nhóm virus có thể gây ra nhiều bệnh nhiễm trùng ở người, đặc biệt là trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ. Hầu hết trẻ em đều bị nhiễm adenovirus ít nhất một lần trước 10 tuổi. Trong đó,  chủng Adenovirus 41 được tìm thấy có liên quan đến sự khởi phát tổn thương gan cấp tính. Tại Anh, nơi báo cáo nhiều ca viêm gan cấp không rõ nguyên nhân nhất cũng ghi nhận sự gia tăng đáng kể các trường hợp nhiễm adenovirus trong cộng đồng.  
• Virus SARS-CoV-2: Có một số nghiên cứu cho thấy mối liên hệ tiềm năng giữa virus SARS-CoV-2 (gây bệnh COVID-19) và viêm gan cấp ở trẻ em. Tuy nhiên, bằng chứng hiện tại vẫn chưa đủ để khẳng định chắc chắn. 
• Sự xuất hiện của một biến thể virus mới chưa xác định. 
• Sự thay đổi và đáp ứng miễn dịch của trẻ sau khi mắc Covid-19, cũng như đáp ứng với các virus thông thường khác.  

4. Điều trị viêm gan cấp ở trẻ em chưa rõ nguyên nhân như thế nào? 

Do chưa xác định được nguyên nhân gây viêm gan, nên chưa có phương pháp điều trị đặc hiệu bệnh lý viêm gan cấp ở trẻ em. Các biện pháp điều trị chủ yếu là điều trị triệu chứng và hỗ trợ, bao gồm cả các biện pháp hồi sức tích cực cho các trường hợp suy gan nặng như thay huyết tương, lọc máu liên tục, và có thể ghép gan cấp cứu. 

Mục tiêu điều trị chủ yếu là hỗ trợ sớm cho trẻ để hạn chế mức độ tổn thương đến mức thấp nhất, tăng cường khả năng phục hồi chức năng gan, và ghép gan trong trường hợp suy gan mất bù.

Điều trị triệu chứng:

• Hạ sốt: Sử dụng thuốc hạ sốt như paracetamol để giảm sốt và khó chịu cho trẻ.
• Bù nước và điện giải: Truyền dịch tĩnh mạch để ngăn ngừa mất nước và duy trì cân bằng điện giải.
• Giảm buồn nôn và nôn: Sử dụng thuốc chống nôn để giảm các triệu chứng này.
• Chế độ ăn uống: Cho trẻ ăn thức ăn dễ tiêu hóa, giàu dinh dưỡng và hạn chế chất béo.

Hỗ trợ chức năng gan:

• Thuốc bảo vệ gan: Sử dụng các loại thuốc giúp bảo vệ và hỗ trợ chức năng gan.
• Vitamin K: Bổ sung vitamin K nếu trẻ có dấu hiệu rối loạn đông máu.

Điều trị biến chứng:

• Suy gan cấp: Nếu trẻ bị suy gan cấp, có thể cần các biện pháp hỗ trợ tích cực như lọc máu, thay huyết tương hoặc thậm chí ghép gan.
• Nhiễm trùng: Sử dụng kháng sinh nếu có dấu hiệu nhiễm trùng.

Theo dõi sát sao:

• Xét nghiệm máu: Thường xuyên kiểm tra các chỉ số chức năng gan, đông máu và các chỉ số khác để đánh giá tình trạng bệnh và hiệu quả điều trị.
• Siêu âm gan: Thực hiện siêu âm gan để đánh giá tình trạng tổn thương gan.

Lưu ý: Việc điều trị viêm gan cấp ở trẻ em chưa rõ nguyên nhân cần được thực hiện tại các cơ sở y tế chuyên khoa, dưới sự giám sát của bác sĩ chuyên khoa gan mật nhi. Cha mẹ cần tuân thủ nghiêm ngặt các chỉ định của bác sĩ và theo dõi sát sao tình trạng của trẻ để phát hiện sớm các dấu hiệu bất thường và đưa trẻ đến bệnh viện kịp thời

5. Phòng ngừa bệnh viêm gan cấp ở trẻ em 

Hiện tại chưa có các khuyến cáo đặc hiệu và chủ động cho bệnh gan chưa rõ nguyên nhân. Tuy nhiên, cha mẹ không nên quá hoang mang vì vẫn có thể theo dõi để phát hiện sớm các triệu chứng ở trẻ. Nếu trẻ có triệu chứng sốt, đau bụng, nôn, buồn nôn, tiêu chảy, vàng da, vàng kết mạc,... cần đưa trẻ đi khám tại cơ sở y tế. Các biện pháp phòng ngừa nên tuân thủ bao gồm: 

• Thực hiện vệ sinh cá nhân an toàn, đeo khẩu trang, rửa tay thường xuyên, đặc biệt trước khi chuẩn bị thức ăn, trước khi ăn và sau khi đi vệ sinh. 
• Tiêm chủng đầy đủ cho trẻ theo lịch, bao gồm vaccine phòng viêm gan B, viêm gan A và vaccine Covid-19 nếu đủ điều kiện. 
• Sử dụng thực phẩm sạch, đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm. 
• Đặc biệt lưu ý phòng bệnh cho trẻ trong độ tuổi đến trường học, nhà trẻ, dùng đồ cá nhân riêng (ly uống nước, thìa, bát ăn, khăn mặt,...). 
• Vệ sinh, sát khuẩn bề mặt tốt.  Xử lý chất thải đúng cách. 
• Hạn chế tiếp xúc với người có dấu hiệu viêm gan hoặc các bệnh truyền nhiễm khác.