Gan là “trung tâm chuyển hóa” của cơ thể, chịu trách nhiệm giải độc, tổng hợp protein và dự trữ năng lượng.
Nhưng khi bị tấn công bởi virus – đặc biệt là virus viêm gan B (HBV) và viêm gan D (HDV) – tế bào gan nhanh chóng bị tổn thương, suy giảm chức năng và có thể dẫn đến xơ gan hoặc ung thư gan.
- Cách lựa chọn và bảo quản mầm bông cải xanh tươi ngon
- Bật mí các cách làm nước ép cà chua đẹp da trắng sáng
- Rau quả nhiều vitamin C hơn cam giúp ngừa ung thư hiệu quả
Bên cạnh điều trị y khoa, nhiều nghiên cứu đã chứng minh rằng vitamin và khoáng chất thiết yếu đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ gan phục hồi, tăng cường miễn dịch và ức chế virus.
Vì sao gan cần vitamin và khoáng chất?
Tế bào gan liên tục tiếp xúc với độc tố, rượu, thuốc, chất béo và các sản phẩm phụ của chuyển hóa.
Khi bị viêm do virus hoặc stress oxy hóa, các gốc tự do (ROS) hình thành nhiều, gây phá hủy DNA và protein tế bào gan.
Vitamin và khoáng chất giúp:
- Trung hòa gốc tự do, giảm tổn thương tế bào gan
- Thúc đẩy quá trình tái tạo mô gan
- Cải thiện chức năng miễn dịch, giúp cơ thể kháng virus
- Ổn định men gan và hỗ trợ hấp thu dinh dưỡng
Thiếu hụt vi chất không chỉ khiến gan yếu, mà còn làm giảm hiệu quả điều trị ở người mang virus viêm gan mạn tính.
Nhóm vitamin quan trọng nhất cho gan khỏe
Vitamin C – Tăng miễn dịch và giảm viêm gan
Vitamin C là chất chống oxy hóa mạnh, giúp giảm stress oxy hóa trong tế bào gan và hỗ trợ tổng hợp glutathione – “lá chắn” tự nhiên chống độc.
Các nghiên cứu cho thấy người bổ sung đủ vitamin C có:
- Mức men gan (ALT, AST) ổn định hơn
- Tốc độ tiến triển viêm gan chậm hơn
- Hệ miễn dịch hoạt động hiệu quả hơn trong việc ức chế virus HBV
Nguồn tự nhiên: cam, kiwi, ổi, bông cải xanh, dâu tây, ớt chuông đỏ.
👉 Lưu ý: Vitamin C tan trong nước, nên bổ sung hàng ngày, tránh đun nấu quá lâu.
Vitamin D – Hỗ trợ ức chế virus viêm gan B và D
Vitamin D không chỉ tốt cho xương mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến miễn dịch tế bào.
Theo Tạp chí Hepatology International (2021), bệnh nhân viêm gan B có nồng độ vitamin D thấp thường:
- Có tải lượng virus cao hơn
- Dễ tiến triển thành viêm gan mạn tính
- Đáp ứng kém hơn với thuốc kháng virus
Vitamin D giúp ức chế sự sao chép của virus HBV và HDV, đồng thời giảm viêm mạn tính tại gan.
Nguồn tự nhiên: ánh nắng buổi sáng, cá hồi, lòng đỏ trứng, sữa tăng cường vitamin D.
👉 Khuyến nghị: Phơi nắng 10–15 phút mỗi ngày hoặc bổ sung 800–1000 IU/ngày theo hướng dẫn bác sĩ.
Vitamin E – Chống oxy hóa mạnh, bảo vệ màng tế bào gan
Vitamin E là “vệ sĩ” của màng tế bào, giúp chống lại sự phá hủy của gốc tự do lipid.
Nghiên cứu của Viện Y học Tokyo (2020) cho thấy:
Bổ sung vitamin E 400 IU/ngày trong 3 tháng giúp giảm men gan và cải thiện viêm gan do virus ở người mang HBV.
Khi kết hợp với vitamin C, hiệu quả bảo vệ gan tăng gấp đôi.
Nguồn tự nhiên: hạt hướng dương, hạnh nhân, dầu olive, bơ và rau lá xanh.
Vitamin B-complex – Thúc đẩy tái tạo tế bào gan
Nhóm vitamin B (B1, B2, B6, B9, B12) có vai trò trong chuyển hóa năng lượng, sản xuất enzyme và hình thành tế bào mới.
Khi gan viêm hoặc nhiễm virus, cơ thể cần nhiều vitamin B hơn bình thường.
- B1 (thiamine): hỗ trợ chuyển hóa glucose, giảm mệt mỏi
- B6 & B12: giúp tổng hợp protein gan, hỗ trợ tái tạo mô tổn thương
- B9 (acid folic): ngăn tổn thương DNA do virus và thuốc điều trị
Nguồn tự nhiên: ngũ cốc nguyên cám, trứng, rau chân vịt, đậu nành, gan động vật.
Khoáng chất bảo vệ gan và hỗ trợ kháng virus
Kẽm (Zn)
Kẽm là vi chất không thể thiếu cho hoạt động của hơn 300 loại enzyme, trong đó có các enzyme tham gia giải độc gan và sao chép DNA.
Thiếu kẽm làm giảm tổng hợp protein, khiến gan dễ bị viêm và tổn thương do virus.
Nghiên cứu tại Đại học Kyoto (Nhật Bản) cho thấy:
- Bổ sung kẽm giúp ức chế sự nhân đôi của virus viêm gan B,
- Đồng thời cải thiện tình trạng xơ hóa và giảm men gan.
Nguồn tự nhiên: hàu, cá thu, hạt bí ngô, đậu xanh, trứng.
Selen (Se)
Selen là thành phần của glutathione peroxidase – enzym bảo vệ gan khỏi tổn thương oxy hóa.
Ở bệnh nhân viêm gan B, mức selen trong máu thường thấp hơn người khỏe mạnh.
Bổ sung selen đúng liều giúp:
- Giảm tiến triển viêm gan thành xơ gan
- Tăng hoạt tính miễn dịch tự nhiên (NK cells) – tế bào tiêu diệt virus
Nguồn tự nhiên: cá ngừ, hạt Brazil, trứng, nấm và ngũ cốc nguyên hạt.
👉 Lưu ý: Không bổ sung quá liều (>200 mcg/ngày).
Magie và sắt – cân bằng nhưng cần thận trọng
Magie giúp ổn định men gan và hỗ trợ chuyển hóa năng lượng, trong khi sắt cần thiết cho việc vận chuyển oxy.
Tuy nhiên, thừa sắt có thể gây tổn thương gan, vì vậy người mắc viêm gan virus mạn tính chỉ nên bổ sung khi có chỉ định bác sĩ.
Cách bổ sung vitamin và khoáng chất hiệu quả
- Ưu tiên nguồn thực phẩm tự nhiên, đa dạng rau củ quả mỗi ngày.
- Hạn chế rượu bia, thức khuya – vì chúng làm giảm hấp thu vi chất.
- Kết hợp vận động nhẹ, uống đủ nước và duy trì cân nặng hợp lý.
- Trong trường hợp gan yếu hoặc đang điều trị viêm gan virus, có thể bổ sung thêm sản phẩm chứa hoạt chất tự nhiên hỗ trợ giải độc (như Sulforaphane, Curcumin, Vitamin E tự nhiên), nhưng cần theo hướng dẫn chuyên gia.
Kết luận
Vitamin và khoáng chất không thể thay thế thuốc điều trị, nhưng là nền tảng quan trọng giúp gan khỏe, tăng sức đề kháng và làm chậm tiến triển của viêm gan virus B, D.
Một chế độ ăn cân bằng, giàu rau xanh, cá, hạt, trái cây tươi – kết hợp lối sống điều độ – chính là “liều thuốc tự nhiên” giúp gan khỏe mạnh và cơ thể bền vững từ bên trong.