Tình trạng men gan cao ở trẻ em đang trở nên đáng lo ngại khi số lượng các trường hợp ngày càng gia tăng nhanh chóng. Đây là một vấn đề nghiêm trọng, ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe tổng quát của trẻ, gây gián đoạn lớn cho việc học tập, vui chơi, và các hoạt động hàng ngày. Nếu con bạn có bất kỳ triệu chứng nào liên quan đến men gan cao, đừng bỏ qua bài viết dưới đây để hiểu rõ hơn về vấn đề này.
Xem thêm:
- Tại sao men gan cao? Các phòng và điều trị an toàn hiệu quả tại nhà
- Men gan cao có lây không? Cách xử lý khi bị men gan cao
- Các Loại Thuốc Khiến Men Gan Tăng Cao Ai Cũng Nên Biết
Men gan cao là gì?
Trước khi đi sâu vào việc tìm hiểu men gan cao ở trẻ em, cha mẹ cần nắm được khái niệm cơ bản về men gan và vai trò của nó trong cơ thể. Men gan thực chất là những enzyme quan trọng có nhiệm vụ xúc tác cho các quá trình hóa học diễn ra trong gan. Các enzyme này đảm bảo gan thực hiện tốt chức năng chuyển hóa chất dinh dưỡng và thải độc. Men gan thường được chia thành bốn loại chính, bao gồm:
- Phosphatase kiềm (ALP);
- Aspartate transaminase (AST);
- Alanine transaminase (ALT);
- Gamma-glutamyl transpeptidase (GGT).
Khi các tế bào gan bị tổn thương do nhiễm trùng, viêm hoặc các nguyên nhân khác, nồng độ của các enzyme này sẽ tăng lên đáng kể và thâm nhập vào máu. Kết quả là, nồng độ men gan trong máu vượt quá mức bình thường. Đây chính là hiện tượng được gọi là men gan cao.
Mức men gan bình thường và các chỉ số cần chú ý
Việc theo dõi các chỉ số men gan là vô cùng quan trọng để đánh giá sức khỏe của gan. Dưới đây là một số chỉ số men gan thường gặp và giới hạn bình thường:
- ALT: < 40 U/L đối với nam và < 37 U/L đối với nữ.
- AST: Cả nam và nữ đều có mức men gan bình thường dưới 40 U/L.
- GGT: Ở nam giới dưới 60 U/L, và ở nữ nằm trong khoảng 07 - 32 U/L.
- ALP: Ở cả nam và nữ, chỉ số này dao động trong khoảng 30 - 115 U/L.
Khi các chỉ số này vượt quá ngưỡng bình thường, đó là dấu hiệu cảnh báo rằng gan đang gặp vấn đề. Đặc biệt ở trẻ em, tình trạng này cần được quan tâm đặc biệt bởi men gan cao có thể là dấu hiệu của các bệnh lý nguy hiểm như viêm gan, xơ gan, hay thậm chí ung thư gan nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời.
Nguyên nhân gây men gan cao ở trẻ em
Men gan cao ở trẻ em có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau, bao gồm thói quen ăn uống, sinh hoạt, môi trường sống và các bệnh lý bẩm sinh. Dưới đây là một số nguyên nhân chính:
Nguyên nhân bẩm sinh
Một trong những nguyên nhân quan trọng dẫn đến men gan cao ở trẻ là yếu tố di truyền. Nếu trong gia đình có tiền sử người thân mắc các bệnh về gan như viêm gan, gan nhiễm mỡ hoặc men gan cao, thì trẻ cũng có nguy cơ cao mắc phải tình trạng này.
Đặc biệt, khi bố mẹ mang các bệnh về gan, nguy cơ truyền bệnh sang con là rất lớn. Trong quá trình mang thai, nếu mẹ mắc các bệnh viêm gan như viêm gan A, B hoặc C, virus có thể truyền qua thai nhi qua nhau thai hoặc trong quá trình sinh. Ngoài ra, trẻ bị rối loạn chuyển hóa bẩm sinh cũng dễ dẫn đến tình trạng men gan cao, do quá trình chuyển hóa trong cơ thể bị rối loạn và không thể hoạt động bình thường.
Môi trường sống bị ô nhiễm
Môi trường sống ô nhiễm, chứa nhiều khói bụi, hóa chất độc hại có thể là yếu tố nguy cơ lớn dẫn đến men gan cao ở trẻ em. Gan có nhiệm vụ chính là lọc và loại bỏ các chất độc hại khỏi cơ thể. Khi trẻ phải sống trong môi trường có nhiều chất độc, gan của trẻ phải làm việc cật lực để thải độc tố, gây áp lực lên gan.
Tuy nhiên, gan của trẻ em chưa phát triển hoàn thiện như người lớn, do đó việc tiếp xúc lâu dài với môi trường ô nhiễm có thể khiến men gan tăng cao và gây tổn thương gan.
Mắc bệnh viêm gan
Một trong những nguyên nhân phổ biến gây men gan cao ở trẻ là các bệnh lý về viêm gan. Khi mẹ mắc viêm gan A, B hoặc C trong thai kỳ, tỷ lệ truyền bệnh sang thai nhi là rất cao. Việc trẻ sinh ra trong tình trạng bị nhiễm viêm gan có thể dẫn đến tổn thương gan ngay từ giai đoạn sớm, khiến men gan tăng cao.
Nếu trẻ không được tiêm phòng vắc-xin viêm gan sớm sau sinh, nguy cơ mắc bệnh càng lớn, đồng thời dễ dẫn đến các biến chứng nặng nề như viêm gan mãn tính, xơ gan và tăng men gan kéo dài.
Do đó, nếu mẹ được chẩn đoán mắc viêm gan trong thai kỳ, việc thăm khám và điều trị cần được tiến hành kịp thời. Ngoài ra, việc tiêm vắc-xin phòng viêm gan cho trẻ trong vòng 24 giờ sau sinh là cực kỳ quan trọng để bảo vệ trẻ khỏi những nguy cơ tiềm ẩn.
Lạm dụng thuốc kháng sinh
Thuốc kháng sinh là phương pháp điều trị phổ biến cho nhiều bệnh lý ở trẻ nhỏ. Tuy nhiên, việc lạm dụng thuốc kháng sinh mà không có chỉ định của bác sĩ có thể gây hại cho gan.
Một số loại thuốc kháng sinh có tác dụng phụ làm tăng men gan ở trẻ em, do gan phải hoạt động nhiều hơn để chuyển hóa và loại bỏ các chất dư thừa từ thuốc. Để tránh tình trạng này, phụ huynh cần tuân thủ hướng dẫn của bác sĩ khi sử dụng thuốc cho con, và tránh tự ý cho trẻ sử dụng thuốc không đúng liều lượng hoặc loại thuốc không phù hợp.
Trẻ bị thừa cân, béo phì
Chế độ ăn uống không cân đối với quá nhiều đạm, dầu mỡ là một trong những nguyên nhân chính gây ra tình trạng thừa cân, béo phì ở trẻ em. Thừa cân có thể làm gia tăng nguy cơ gan nhiễm mỡ, làm tăng men gan và gây tổn thương chức năng gan.
Gan của trẻ phải làm việc nhiều hơn để xử lý lượng chất béo dư thừa, từ đó dễ dẫn đến tình trạng men gan cao. Để ngăn chặn điều này, cha mẹ nên điều chỉnh chế độ ăn uống cho trẻ, hạn chế các thực phẩm nhiều dầu mỡ, đường và đảm bảo trẻ có thói quen sinh hoạt lành mạnh.
Sử dụng sữa công thức
Sữa công thức, dù đã được nghiên cứu kỹ lưỡng để cung cấp dinh dưỡng đầy đủ cho trẻ, vẫn có thể là nguyên nhân dẫn đến men gan cao trong một số trường hợp.
Điều này có thể xảy ra do trẻ thiếu hụt chất antitrypsin, một loại dưỡng chất giúp cơ thể chuyển hóa hết các thành phần dinh dưỡng có trong sữa. Khi cơ thể không thể chuyển hóa hết chất dinh dưỡng, lượng chất dư thừa sẽ tích tụ trong gan và thận, làm gan phải làm việc quá sức và dễ dẫn đến men gan cao.
Dấu hiệu nhận biết trẻ bị men gan cao
Trong giai đoạn đầu, men gan cao ở trẻ thường không biểu hiện rõ ràng. Tuy nhiên, nếu cha mẹ chú ý kỹ lưỡng, có thể nhận thấy một số triệu chứng bất thường, bao gồm:
- Da trẻ có màu vàng bất thường, đây là dấu hiệu phổ biến nhất của các vấn đề liên quan đến gan.
- Xuất hiện lớp màng nhầy màu trắng trong khoang miệng của trẻ.
- Phân có màu vàng nhạt do gan không thể tiết đủ dịch mật xuống ruột non, gây tình trạng dịch mật đi ngược vào máu.
- Trẻ thường xuyên bị đầy bụng, khó tiêu, kèm theo cảm giác chướng bụng.
- Trẻ có thể gặp tình trạng ngứa ngáy trên toàn thân hoặc chỉ ở một số vùng da cụ thể.
- Phù nề ở mắt cá chân hoặc bàn chân có thể xuất hiện, đặc biệt khi tình trạng gan trở nên nặng hơn.
- Trẻ cảm thấy buồn nôn, đau bụng thường xuyên, và có dấu hiệu mệt mỏi, suy nhược cơ thể, giảm sút năng lượng trong các hoạt động hàng ngày.
Nếu phát hiện bất kỳ dấu hiệu nào kể trên, phụ huynh cần đưa trẻ đi khám bác sĩ ngay lập tức để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.
Cách phòng ngừa men gan cao ở trẻ em
Để ngăn ngừa tình trạng men gan cao ở trẻ em và bảo vệ sức khỏe cho trẻ, cha mẹ có thể áp dụng các biện pháp sau đây:
Xây dựng chế độ ăn uống lành mạnh: Đảm bảo trẻ được cung cấp đầy đủ dinh dưỡng với nhiều thực phẩm có lợi cho gan như rau xanh, hoa quả tươi, ngũ cốc nguyên hạt và thực phẩm giàu vitamin. Hạn chế thức ăn nhiều dầu mỡ, đường và chất béo không lành mạnh để giảm gánh nặng cho gan.
Tiêm phòng vắc-xin viêm gan: Việc tiêm phòng vắc-xin viêm gan A và B cho trẻ theo đúng chỉ định của bác sĩ là biện pháp hiệu quả nhất để bảo vệ trẻ khỏi các loại virus gây viêm gan. Đặc biệt, đối với trẻ có nguy cơ cao, tiêm phòng sớm là rất quan trọng.
Quản lý chỉ số đường huyết: Đảm bảo trẻ có chế độ ăn uống hợp lý để duy trì chỉ số đường huyết ổn định, đặc biệt đối với những trẻ có nguy cơ mắc các bệnh lý về chuyển hóa hoặc tiền sử gia đình liên quan đến gan.
Dùng thuốc theo chỉ dẫn của bác sĩ: Tránh lạm dụng thuốc kháng sinh hoặc bất kỳ loại thuốc nào mà không có chỉ định của bác sĩ. Việc dùng thuốc không đúng cách có thể gây tổn hại gan và làm tăng men gan.
Theo dõi cân nặng hợp lý: Duy trì trọng lượng cơ thể của trẻ trong giới hạn khỏe mạnh bằng cách kiểm soát lượng thức ăn tiêu thụ, đặc biệt là các thực phẩm chứa nhiều chất béo và đường. Điều này giúp ngăn ngừa các bệnh lý liên quan đến gan như gan nhiễm mỡ.
Khuyến khích vận động và tập thể dục thường xuyên: Tạo điều kiện cho trẻ tham gia các hoạt động thể chất hằng ngày để tăng cường sức khỏe tổng thể và hỗ trợ chức năng gan hoạt động hiệu quả.
Hy vọng rằng qua bài viết này, cha mẹ đã nắm rõ nguyên nhân và các dấu hiệu nhận biết của tình trạng men gan cao ở trẻ em. Hãy luôn đưa trẻ đi thăm khám định kỳ để phát hiện và điều trị bệnh lý kịp thời.