Tác hại của men gan cao là gì? Các điều trị và phòng ngừa hiệu quả

Men gan đóng vai trò quan trọng đối với sức khỏe của cơ thể. Các protein này giúp gan thực hiện các chức năng quan trọng và có thể báo hiệu các vấn đề về gan khi nồng độ của chúng quá cao.

Vai trò của men gan

Men gan là các protein giúp tăng tốc các phản ứng hóa học trong gan. Chúng giúp phân hủy thức ăn, loại bỏ độc tố và tạo ra các chất cần thiết cho cơ thể. Khi gan khỏe mạnh, hầu hết các men gan được giữ bên trong tế bào gan. Nhưng nếu gan bị tổn thương, các men này có thể rò rỉ vào máu.

Thông thường, bác sĩ sẽ chỉ định xét nghiệm men gan trong máu để kiểm tra chức năng gan. Nồng độ men gan cao thường có nghĩa là có vấn đề với gan.

Các men gan thường gặp: ALT và AST

• ALT (alanine transaminase) và AST (aspartate transaminase) là hai men gan quan trọng.
• ALT chủ yếu được tìm thấy trong gan. Nồng độ ALT cao thường cho thấy tổn thương gan.
• AST có trong gan và các cơ quan khác như tim và cơ bắp. Nồng độ AST có thể tăng do các vấn đề về gan hoặc các vấn đề khác.
• Bác sĩ thường xem xét cả ALT và AST cùng nhau. Tỷ lệ AST/ALT có thể giúp xác định nguyên nhân gây tổn thương gan. ALT tăng cao hơn AST khi tổn thương ảnh hưởng đến tế bào gan, còn được gọi là tổn thương tế bào gan. Tuy nhiên, lạm dụng rượu cho thấy nồng độ AST cao hơn ALT.

Khoảng giá trị bình thường (có thể thay đổi tùy thuộc vào giá trị tham chiếu mà phòng xét nghiệm sử dụng):

• ALT: 7-56 đơn vị/lít
• AST: 10-40 đơn vị/lít

Các men gan khác: ALP và GGT

• ALP (alkaline phosphatase) và GGT (gamma-glutamyl transferase) là hai men gan quan trọng khác.
• ALP được tìm thấy trong gan và xương. Nồng độ ALP cao có thể do các vấn đề về gan hoặc xương. Bác sĩ thường chỉ định các xét nghiệm khác để phân biệt.
• GGT rất nhạy cảm với tổn thương gan. Nồng độ GGT có thể tăng lên ngay cả trước khi các men gan khác tăng. Tuy nhiên, nó không đặc hiệu, vì vậy bác sĩ sử dụng nó kết hợp với các xét nghiệm khác.

Việc xét nghiệm nồng độ men gan cao, có thể hỗ trợ các bác sĩ chẩn đoán các bệnh như: 

• Bệnh gan
• Tắc nghẽn đường mật
• Rối loạn xương
• Lạm dụng rượu

Nguyên nhân gây men gan cao

Men gan cao có thể do nhiều yếu tố khác nhau, từ các bệnh gan phổ biến đến nhiễm trùng, thuốc và lối sống. Dưới đây là một số nguyên nhân phổ biến nhất:

Men gan cao do bệnh gan

Một số bệnh lý về gan có thể dẫn đến tăng men gan. 

• Gan nhiễm mỡ là một nguyên nhân phổ biến. Tình trạng này xảy ra khi mỡ tích tụ trong tế bào gan. Nó có thể do uống rượu hoặc các yếu tố khác.
• Viêm gan là một nguyên nhân chính khác. Đây là tình trạng viêm của gan, có thể do virus, rượu hoặc hệ thống miễn dịch của cơ thể tấn công gan.
• Xơ gan là tình trạng sẹo hóa của gan. Nó có thể là kết quả của tổn thương gan kéo dài. Khi gan cố gắng tự sửa chữa, nó sẽ hình thành mô sẹo. Điều này có thể làm tăng nồng độ men gan.

Các bệnh lý khác bao gồm:

• Bệnh thừa sắt (quá nhiều sắt trong cơ thể)
• Viêm gan tự miễn
• Ung thư gan

Bệnh nhiễm trùng gây men gan tăng

Nhiễm trùng có thể khiến gan phải hoạt động nhiều hơn, làm tăng nồng độ men gan. Nhiễm virus cũng là một thủ phạm gây tăng men gan phổ biến. Một số loại virus gây men gan cao có thể kể đến là:

• Viêm gan A, B, C và E
• Cytomegalovirus (CMV)
• Virus Epstein-Barr (gây bệnh bạch cầu đơn nhân)

Thuốc và độc tố

Một số loại thuốc có thể gây tăng men gan gồm:

• Acetaminophen (Tylenol)
• Statin (thuốc hạ cholesterol)
• Kháng sinh
• Một số loại thuốc chống co giật

Thảo dược và thực phẩm chức năng cũng có thể ảnh hưởng đến men gan. Ví dụ bao gồm:

• Chaparral
• Trà Comfrey
• Liều cao vitamin A

Tiếp xúc với độc tố như hóa chất công nghiệp, thuốc trừ sâu, một số loại nấm cũng có thể gây hại cho gan, làm tăng men gan. 

Lối sống và các nguyên nhân khác

Lối sống đóng một vai trò quan trọng đối với sức khỏe của gan. Trong đó, việc uống rượu là một nguyên nhân chính gây tăng men gan. Ngay cả những người uống rượu vừa phải cũng có thể ảnh gặp tình trạng men gan cao. Bên cạnh uống rượu, thì thừa cân hoặc béo phì cũng là yếu tố quan trọng có thể dẫn đến gan nhiễm mỡ. Khi bị bạn gan nhiễm mỡ do thừa cân béo phì, đây được gọi là bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu (NAFLD).

Các yếu tố khác bao gồm:

• Thiếu hoạt động thể chất
• Chế độ ăn uống kém, nhiều thực phẩm chế biến sẵn
• Hút thuốc

Một số bệnh lý không liên quan trực tiếp đến gan cũng có thể gây tăng men gan. Bao gồm các loại:

• Bệnh celiac
• Suy tim
• Rối loạn tuyến giáp

Một số bệnh lý di truyền hiếm gặp cũng có thể ảnh hưởng đến men gan. Ví dụ như bệnh Wilson, trong đó đồng tích tụ trong cơ thể.

Triệu chứng nhận biết bị men gan cao

Men gan cao có thể gây ra một loạt các triệu chứng. Một số người có thể không nhận thấy bất kỳ dấu hiệu nào, trong khi những người khác có thể cảm thấy khó chịu hoặc có những thay đổi rõ rệt.

Triệu chứng thường gặp

• Mệt mỏi là một triệu chứng thường gặp khi men gan cao. Người bệnh có thể cảm thấy mệt mỏi và yếu ớt, ngay cả sau khi đã ngủ đủ giấc.
• Buồn nôn và nôn có thể xảy ra khi gan gặp khó khăn trong việc hoạt động bình thường. Các triệu chứng này có thể đến rồi đi hoặc kéo dài suốt cả ngày.
• Đau bụng, đặc biệt là ở vùng bụng trên bên phải, là một dấu hiệu phổ biến khác. Cơn đau có thể âm ỉ hoặc dữ dội và có thể trở nên tồi tệ hơn sau khi ăn.
• Một số người nhận thấy da bị ngứa hoặc nước tiểu sẫm màu. Các triệu chứng này xảy ra khi gan không thể lọc chất thải hiệu quả.

Triệu chứng cảnh báo tình trạng nghiêm trọng

• Vàng da là một dấu hiệu quan trọng của các vấn đề về gan giai đoạn tiến triển. Nó gây ra vàng da và lòng trắng của mắt. Điều này xảy ra khi gan không thể xử lý bilirubin đúng cách.
• Đau bụng dữ dội hoặc sưng bụng có thể cho thấy tình trạng viêm hoặc tích tụ dịch trong gan. Đây có thể là dấu hiệu của tổn thương gan nghiêm trọng.
• Sụt cân hoặc chán ăn không rõ nguyên nhân có thể là dấu hiệu của các vấn đề về gan nghiêm trọng hơn. Gan đóng một vai trò quan trọng trong quá trình trao đổi chất và tiêu hóa.
• Lú lẫn hoặc thay đổi tính cách có thể xảy ra trong các trường hợp nặng. Điều này xảy ra khi độc tố tích tụ trong máu do chức năng gan kém.

Tác hại của men gan cao là gì?

Men gan cao có thể dẫn đến các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng nếu không được điều trị. Tổn thương gan có thể tiến triển và gây hại lâu dài cho cơ quan quan trọng này. Phát hiện sớm và chăm sóc thích hợp là chìa khóa để ngăn ngừa các biến chứng nghiêm trọng.

Tiến triển của bệnh gan

Bệnh gan thường bắt đầu bằng viêm, sau đó là quá trình xơ hóa gan, trong đó mô sẹo thay thế các tế bào gan khỏe mạnh. Khi xơ hóa trở nên tồi tệ hơn, nó có thể biến thành xơ gan. Xơ gan là tình trạng sẹo hóa nghiêm trọng của gan. Nó khiến gan khó hoạt động bình thường. Các dấu hiệu của xơ gan bao gồm:

• Vàng da
• Sưng ở chân và bụng
• Dễ bị bầm tím và chảy máu

Nguy cơ suy gan

Suy gan xảy ra khi gan không thể hoạt động đủ tốt để duy trì sự sống. Nó có thể xảy ra đột ngột hoặc phát triển theo thời gian. Các triệu chứng của suy gan bao gồm:

• Lú lẫn
• Các vấn đề về chảy máu
• Mệt mỏi cực độ

Bệnh mãn tính và ung thư

Các vấn đề về gan kéo dài làm tăng nguy cơ ung thư gan. Loại phổ biến nhất là ung thư biểu mô tế bào gan. Các yếu tố nguy cơ ung thư gan bao gồm:

• Viêm gan siêu vi mãn tính
• Lạm dụng rượu nặng
• Gan nhiễm mỡ

Để hạn chế biến chứng nguy hiểm có thể xảy ra, bạn nên kiểm tra sức khỏe định kỳ có thể phát hiện sớm các vấn đề về gan. Điều này giúp ngăn ngừa ung thư và các vấn đề nghiêm trọng khác. 

Phương pháp chẩn đoán men gan cao

Bác sĩ sử dụng một số xét nghiệm để chẩn đoán tăng men gan. Các xét nghiệm này bao gồm xét nghiệm máu, chụp chiếu hình ảnh và đôi khi là sinh thiết gan. Mục tiêu là tìm ra nguyên nhân gây tăng men gan và kiểm tra tổn thương gan.

Xét nghiệm chức năng gan

Xét nghiệm chức năng gan nhằm mục tiêu kiểm tra nồng độ men gan trong máu. Các men gan có ý nghĩa nhất trong xét nghiệm này chính là chỉ số men gan  ALT và AST. Sự tăng cao nồng độ của 2 enzyme này trong máu, là dấu hiệu bạn có thể đang gặp một vấn đề bất thường nào đó về gan.

Ngoài ALT và AST, một số chỉ số khác cũng được quan tâm gồm::

• Alkaline phosphatase
• Gamma-glutamyl transferase
• Bilirubin
• Albumin
• Thời gian prothrombin

Khoảng giá trị bình thường của các enzyme gan sẽ thay đổi tùy theo phòng xét nghiệm. Cả AST và ALT đều quan trọng đối với sức khỏe của gan, nhưng chúng thường có ý nghĩa khác nhau. Thông qua kết quả xét nghiệm, bác sĩ sẽ quyết định có cần xét nghiệm thêm hay không.

Chụp chiếu hình ảnh và xét nghiệm bổ sung

Nếu xét nghiệm máu cho thấy bạn bị men gan cao, bác sĩ có thể chỉ định chụp chiếu hình ảnh. Các xét nghiệm này giúp bác sĩ xác định rõ hơn kích thước và cấu trúc của gan, từ đó chẩn đoán chính xác hơn.

Các xét nghiệm hình ảnh phổ biến bao gồm:

• Siêu âm: Sử dụng sóng âm để tạo hình ảnh
• Chụp CT: Chụp X-quang chi tiết
• Chụp MRI: Sử dụng nam châm để tạo hình ảnh

Sinh thiết gan 

Trong những trường hợp đặc biệt, bác sĩ sẽ chỉ định sinh thiết gan cho bệnh nhân. Lưu ý, sinh thiết gan chỉ được thực hiện khi các xét nghiệm khác không cung cấp đủ thông tin.

Trong quá trình sinh thiết:

• Một mảnh nhỏ mô gan được lấy ra
• Mẫu sinh thiết được kiểm tra dưới kính hiển vi

Kết quả quan sát sẽ cho thấy liệu có tổn thương gan hay không, đây là phương pháp có độ chính xác rất cao. Nó có có thể phát hiện ra các vấn đề mà xét nghiệm máu và chụp chiếu hình ảnh bỏ sót.

Điều trị men gan cao hiệu quả

Khi men gan cao, việc điều trị tập trung vào việc giải quyết nguyên nhân gốc rễ và thay đổi lối sống. Các chuyên gia chăm sóc sức khỏe có thể kê đơn thuốc và khuyến nghị điều chỉnh chế độ ăn uống và tập thể dục để cải thiện sức khỏe gan của bạn

Trước tiên, bác sĩ sẽ tìm và điều trị nguyên nhân gây tăng men gan bằng cách chỉ định các xét nghiệm bổ sung để xác định chính xác vấn đề. Các nguyên nhân phổ biến bao gồm:

Sau khi xác định được nguyên nhân cụ thể, việc điều trị sẽ được hướng dẫn dựa trên nguyên nhân đó. Đối với viêm gan siêu vi, bác sĩ có thể cho bệnh nhân dùng các thuốc kháng virus để hỗ trợ điều trị. Đối với các bệnh gan do rượu, người bệnh được khuyến nghị cần kiêng và dừng uống rượu hoàn toàn. Đối với bệnh gan nhiễm mỡ, phương pháp thay đổi lối sống là phương pháp chủ yếu được áp dụng. 

Sử dụng thuốc và thay đổi lối sống

Thuốc đóng một vai trò quan trọng trong việc kiểm soát men gan cao. Bác sĩ có thể kê đơn:

• Thuốc kháng virus cho bệnh viêm gan
• Steroid cho bệnh gan tự miễn
• Thuốc để giảm viêm gan

Thay đổi lối sống là rất quan trọng:

• Hạn chế hoặc tránh uống rượu
• Ăn một chế độ ăn uống cân bằng, tốt cho gan
• Tập thể dục thường xuyên
• Duy trì cân nặng khỏe mạnh

Những thay đổi này có thể cải thiện đáng kể sức khỏe của gan và giảm nồng độ men gan.

Theo dõi và chăm sóc liên tục

Khám sức khỏe định kỳ là điều cần thiết để theo dõi nồng độ men gan. Điều này thường bao gồm:

• Xét nghiệm máu vài tháng một lần
• Chụp chiếu hình ảnh khi cần thiết
• Điều chỉnh phương pháp điều trị dựa trên kết quả

Để hiệu quả điều trị đạt kết quả tốt nhất, nệnh nhân nên:

• Uống thuốc theo chỉ định
• Khám định kỳ theo hướng dẫn của bác sĩ
• Báo cáo ngay lập tức bất kỳ triệu chứng mới nào xảy ra.

Biện pháp phòng ngừa và bảo vệ sức khỏe gan

Ngăn ngừa tổn thương gan

• Tránh các chất có hại là điều quan trọng đối với sức khỏe của gan. Không uống quá nhiều rượu. Giới hạn ở mức một ly mỗi ngày đối với phụ nữ và hai ly đối với nam giới.
• Cẩn thận với thuốc. Tuân theo chỉ định của bác sĩ đối với thuốc kê đơn.
• Không kết hợp rượu với thuốc giảm đau như acetaminophen. Điều này có thể gây hại cho gan của bạn.
• Tránh xa ma túy. Chúng có thể gây tổn thương gan nghiêm trọng.
• Duy trì cân nặng khỏe mạnh. Thừa cân có thể dẫn đến bệnh gan nhiễm mỡ. Điều này có thể làm tăng men gan.
• Tiêm vắc-xin phòng viêm gan A và B để bảo vệ chống lại các loại virus tấn công gan này.

Lối sống lành mạnh cho gan

• Ăn một chế độ ăn uống cân bằng giàu trái cây, rau củ và ngũ cốc nguyên hạt. Những thực phẩm này có các chất dinh dưỡng hỗ trợ chức năng gan. Chọn protein nạc và hạn chế thực phẩm chế biến sẵn nhiều đường và chất béo không lành mạnh.
• Tập thể dục thường xuyên. Mục tiêu là ít nhất 30 phút hoạt động hầu hết các ngày trong tuần. Điều này giúp kiểm soát cân nặng và giảm mỡ gan.
• Uống nhiều nước để giúp gan đào thải độc tố.
• Quản lý căng thẳng thông qua các kỹ thuật thư giãn như hít thở sâu hoặc thiền định. Quá nhiều căng thẳng có thể gây hại cho gan của bạn theo thời gian.
• Ngủ đủ giấc mỗi đêm. Gan của bạn thực hiện các công việc quan trọng trong khi bạn nghỉ ngơi.

Sàng lọc và kiểm tra sức khỏe định kỳ

• Đi khám bác sĩ để kiểm tra sức khỏe định kỳ. Những lần khám này thường bao gồm xét nghiệm máu để kiểm tra men gan. Những xét nghiệm này còn được gọi là "xét nghiệm chức năng gan" hoặc LFT. Phát hiện sớm nồng độ men gan cao có thể dẫn đến điều trị nhanh hơn.
• Nói chuyện với bác sĩ về các yếu tố nguy cơ của bạn. Tiền sử gia đình, một số bệnh lý hoặc thuốc có thể ảnh hưởng đến sức khỏe của gan. Bác sĩ có thể đề nghị xét nghiệm thường xuyên hơn nếu bạn có nguy cơ cao hơn.
• Thành thật về việc sử dụng rượu và các thói quen khác của bạn. Điều này giúp bác sĩ của bạn cung cấp cho bạn sự chăm sóc tốt nhất. Nếu bạn có các vấn đề sức khỏe đang diễn ra, hãy làm việc với bác sĩ của bạn để quản lý chúng tốt. Các bệnh lý như tiểu đường hoặc bệnh tim có thể ảnh hưởng đến gan của bạn

Sử dụng sản phẩm chăm sóc gan Kagome Sulforaphane

Các xu hướng hiện tại và tiến bộ trong nghiên cứu

Các phương pháp điều trị và công cụ chẩn đoán mới đang thay đổi cách các bác sĩ xử lý tình trạng men gan cao. Những tiến bộ này nhằm mục đích phát hiện sớm các vấn đề về gan và điều trị chúng hiệu quả hơn.

Các phương pháp điều trị mới nổi

Các nhà khoa học đang thử nghiệm các loại thuốc mới để giúp những người có men gan cao. Một số loại thuốc thì nhắm vào tình trạng viêm trong gan. Một loại khác đánh vào cơ chế ngăn chặn sự tích tụ mỡ ở gan,...Trên thực tế, các bác sĩ không điều trị men gan cao, mà là điều trị nguyên nhân gây tăng men gan hoặc tăng các chỉ số xét nghiệm chức năng gan (LFT). Hai liệu pháp điều trị men gan cao hứa hẹn hiện nay là:

• Liệu pháp gen: Phương pháp này nhằm mục đích sửa chữa các gen bị lỗi gây ra bệnh gan. Các nhà nghiên cứu cũng đang xem xét việc sử dụng tế bào gốc để sửa chữa gan bị tổn thương.
• Liệu pháp miễn dịch: Phương pháp điều trị này giúp hệ thống miễn dịch của cơ thể chống lại các bệnh về gan. Nó cho thấy triển vọng trong điều trị ung thư gan và các vấn đề về gan khó chữa khác.

Đổi mới trong chẩn đoán và quản lý

Hiện nay, sự phát triển của công nghệ hiện đại, đòi hỏi quá trình thăm khám và chẩn đoán cho bệnh cũng cũng không ngừng được nâng cấp. Các công cụ hình ảnh cho bệnh nhân ngày được cải thiện với độ chính xác cao. Ví dụ: Máy MRI và siêu âm tiên tiến hiện có thể nhìn thấy những thay đổi nhỏ trong gan. Điều này giúp các bác sĩ tìm ra các vấn đề trước khi chúng trở nên nghiêm trọng.

Đặc biệt, việc sử dụng Trí tuệ nhân tạo vào việc đọc hình ảnh cho bệnh nhân ngày càng được phổ biến. AI có thể phát hiện ra các vấn đề mà con người có thể bỏ sót. Nó cũng đang giúp các bác sĩ lựa chọn phương pháp điều trị tốt nhất cho từng bệnh nhân.

Thêm vào đó, các bác sĩ cũng đang sử dụng những cách mới để theo dõi sức khỏe của gan theo thời gian. Các thiết bị đeo và ứng dụng điện thoại thông minh cho phép bệnh nhân theo dõi men gan của họ tại nhà. Điều này giúp phát hiện sớm các vấn đề và điều chỉnh phương pháp điều trị một cách nhanh chóng.